«Άλλη μια φορά ο Δημήτρης Παπαϊωάννου δείχνει ότι είναι από τους πιο καινοτόμους σκηνικούς καλλιτέχνες στην Ευρώπη με μια αίσθηση του χιούμορ που θα λάτρευε ο Κάφκα. Ο Παπαϊωάννου βασικά κρατά το ακροατήριό του στη χούφτα του, σε μια στοχαστική αλλά και όμορφα τρελή παράσταση με τόσες πολλές αξέχαστες σκηνές.
Παπαϊωάννου θα πρέπει να έχει ελευθέρας στην παγκόσμια βιβλιοθήκη της Τέχνης».
«Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι εξαιρετικό θεατρικό έργο για να γεμίσει μια βραδιά, και τέτοιο που εξασφαλίζει την προσήλωση του κοινού απ’ την αρχή ως το τέλος».
«Ο Παπαϊωάννου είναι απαιτητικός με το κοινό του και στην αίθουσα η προσήλωση είναι απόλυτη. Η υπαινικτικότητα και η εικαστική φαντασία είναι τόσο έντονες που το οξυγόνο πλέον εξαντλείται έπειτα από τα εκατό λεπτά της παράστασης. Μας βάζει στο παιχνίδι, σ’ αυτήν την προσωπική και εξαιρετικά καλλιτεχνική δημιουργία με όλο το συμβολισμό της και τον επιτακτικό τρόπο με τον οποίο μας απευθύνεται.
Εκθέτει τις υπαρξιακές συνθήκες του ανθρώπου με μαύρο χιούμορ και ανελέητη οξυδέρκεια. Το γέλιο κάθεται στο λαιμό.
Από αυτόν, τον Μπέκετ του χορού, θα θέλαμε να δούμε κι άλλα έργα».
"Το κάθε τί έρχεται σε ρήξη καθώς ξεφεύγει από την αρχική του μορφή, μετατρεπόμενο σε κάτι άλλο, ενώ οι αλλαγές συμβαίνουν με φυσικό τρόπο· η συνεχής αλλαγή είναι το μόνο κανονικό σχήμα των πραγμάτων που ποτέ δεν αλλάζει.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, κάθε κίνηση επί σκηνής είναι αντίσταση, κάθε δημιουργικότητα είναι επανάσταση, κάθε αντιθετικότητα στρέφεται ενάντια στον Μεγάλο Δαμαστή που απουσιάζει καθ’ όλη τη διάρκεια. Ανεξάρτητα από το πόσο ανατρεπτικές είναι οι κινήσεις επί σκηνής, πόσο ζωηρή η δημιουργικότητα, εντέλει τα πάντα πρέπει να υποκλίνονται στη βαρύτητα".
«Ο μεγάλος δαμαστής είναι μια παραβολή της παραμόρφωσης της καθημερινής κίνησης και ένα διακριτικό δίδαγμα για το νόημά της».
«μια νωπογραφία στον χρόνο που, με την ειρωνεία ενός ανθρώπου του τσίρκου, εμφυσά μια ανεσκαμμένη ανθρωπιά στις πλαστικές πτυχώσεις μυών και οστών.
Όλα στον Παπαϊωάννου έχουν μια δύναμη και ταυτόχρονα ένα μέτρο, σχεδόν μια ψυχρότητα, με την γεωμετρική επανάληψη των θεατρικών δρώμενων, τα οποία βασίζονται σε μια άριστη πειθαρχία της κίνησης,
«ο Παπαϊωάννου μοιάζει να επιδίδεται αενάως σε μια αναζήτηση του υπέρτατου. Οι παραγωγές του είναι σαν φιλοσοφικές πραγματείες με τη μορφή σκηνικών έργων, όπου οι άνθρωποι και οι ζοφερές δοκιμασίες και τα παθήματα της ύπαρξής τους καθορίζουν την αναζήτηση του αισθητικού κάλλους. Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι ένα ξεκάθαρο παράδειγμα των ιδιότυπων γνωρισμάτων που είναι τόσο χαρακτηριστικά του καλλιτεχνικού λόγου που συγκροτεί και αρθρώνει ο Παπαϊωάννου».
Mercedes L. Caballero, UNBLOGDEDANZA, 12 Ιουλίου 2017
«αμέτρητες υποβλητικές εικόνες, που ναι μεν μας κάνουν να σκεφτούμε, αλλά ταυτόχρονα μας καλούν και να δραπετεύσουμε, να απολαύσουμε ελεύθερα αυτόν τον πειραματικό μηχανισμό από σώματα, υλικά, φώτα και ήχους, ο οποίος σχεδιάστηκε για να Ανακαλύψουμε. Με κεφαλαίο Α»
«Ήταν η ευκαιρία να διαπιστώσουμε τους λόγους που ο Παπαϊωάννου αποκαλείται ποιητής επί σκηνής. Το εστιακό σημείο δεν συνίσταται στο με τι να γεμίσουμε αλλά στο με τι να κενωθούμε. Άδειος χρόνος και κενοί χώροι, η παράσταση δομείται με ένταση, γεμίζει με κένωση. Έμπλεη κάλλους, υπέροχη, εμφανίζει την μπροστινή και την πίσω όψη της ανθρωπότητας»
«Ο “ανθρώπινος θάνατος” γραμμένος σαν ποίημα, ζωγραφισμένος σαν πίνακας αφηρημένης τέχνης»
Δέκα λεπτά μετά την έναρξη ένιωθα σαν να με οδηγούσαν μέσα σε ένα κολοσσιαίο μουσείο.
Ο τελετουργικός ρυθμός, η μετάβαση από τη μια σκηνή στην άλλη και οι λαμπροί ερμηνευτές –τι παρουσία!– επιβεβαιώνουν ότι ο Παπαϊωάννου, με σπουδές στην εικονογράφηση, είναι ένας μεγάλος δαμαστής ζωντανών εικόνων».
«Εντυπωσιάζει η οπτική τελειότητα κάθε επί μέρους σκηνής, η καθαρότητα και διαύγεια των εικόνων, που εκμεταλλεύονται το γυμνό κορμί του χορευτή χωρίς σε καμιά περίπτωση να αγγίζουν το χυδαίο· κάθε κίνηση μοιάζει ζυγισμένη για να προσφέρει στα μάτια του θεατή μια εικόνα τόσο καθαρή ώστε να γίνεται καθολική, σε βαθμό που καθαρίζει τα μάτια από τον πλεονασμό της καθημερινότητας».
Η πρόταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου εξερευνά νέες γλώσσες και το κάνει με αξιοσημείωτη πυκνότητα και βάθος, καθώς και αισθητική που μαγνητίζει.
Με τη βουβή τραγωδία τους. Χωρίς δάκρυα. Με τη μεστότητα της γνώσης ότι έχουν χαθεί σε έναν παράξενο κόσμο, ο οποίος όμως, με την ίδια απλότητα, ξέρει να ενσωματώνει τον παράξενο, τον άλλον, τον πρόσφυγα».
είναι κάτι πολύ παραπάνω από πειραματικό θέατρο. Είναι ο καινούριος τρόπος του μοντέρνου θεάτρου».
«Αν ο Έλληνας σκηνοθέτης Δημήτρης Παπαϊωάννου ήθελε μ’ αυτό το σκηνικό τοπίο να παραπέμψει στην αποσαθρωμένη κατάσταση της πατρίδας του, το κατόρθωσε περίτρανα. Αν πάλι ήθελε να εκφράσει με οικουμενικό τρόπο την παράλογη ασάφεια της σύγχρονης ζωής, το κατάφερε εξίσου. Φυσικά, ο 53χρονος θεατρικός αστέρας από την Αθήνα ήθελε και τα δύο. Ο Παπαϊωάννου —καλλιτέχνης, κομίστας, χορογράφος, κοσμοπολίτης— μπορεί να χωρά στον νου του τη μεγάλη εικόνα και συνάμα με τα χέρια του να φτιάχνει μινιατούρες».
«Γίνεται όλο και πιο περιζήτητος στις θεατρικές σκηνές της Ευρώπης. Ο κόσμος του, ένας κόσμος γεμάτος θραύσματα και μεταθετά στοιχεία από ανθρώπινα σώματα και υλικά, πλάθει εικόνες που συγκλονίζουν. Η πιο πρόσφατη παραγωγή του με τίτλο Ο Μεγάλος Δαμαστής άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις στο φεστιβάλ της Αβινιόν»
Πρόκειται για έναν εικαστικό φιλόσοφο, ο οποίος καταπιάνεται με θεμελιώδη ερωτήματα της ζωής, της ύπαρξης και της ανθρωπιάς. Και ο οποίος σκιτσάρει σουρεαλιστικές εικόνες με ενάργεια που σαστίζει τις αισθήσεις»
Thomas Hahn, Tanz. Der Theater Verlag, σελίδα 20, Οκτώβριος 2017
Ο Παπαϊωάννου κινείται όλο και βαθύτερα προς μια οπτική ποίηση του παραλόγου της ύπαρξης, όπου το πλήρες και το λειψό, το ολόκληρο και το θραύσμα, η ελαφρότητα και η βαρύτητα, η πτήση και η πτώση, το τραύμα και το θαύμα αντιμετωπίζονται ως ύλη για τα αενάως διπολικά σκετς ενός φουτουριστικού βαριετέ (θεάτρου ποικιλιών) ή ενός "σαν μελλοντικού" εννοιολογικού τσίρκου»
“Πρέπει να είναι Έλληνας κανείς για να καλλιεργήσει σε τέτοιο βαθμό την τέχνη των θραυσμάτων; Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι συγκλονιστικό και ενίοτε τερατώδες συνονθύλευμα μορφών και εικόνων. Ο τεμαχισμός αντικειμένων και οστών που ξεθάβονται στις ανασκαφές ενισχύει μια αισθητική συγκόλλησης (στην καλύτερη περίπτωση) και σύνθλιψης (στη χειρότερη). Κατ’ αυτόν τον τρόπο προκύπτουν συνειρμοί διαμελισμού. Χέρια και πόδια απλώνονται επί σκηνής. Σαν τους αρχαιολόγους που ανασυνθέτουν αγγεία και δοχεία με κομμάτια που δεν συνταιριάζουν απόλυτα, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου παράγει απίθανα ανθρώπινα μπολιάσματα, οι αρθρώσεις των οποίων αψηφούν την ανατομία.
Μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές αυτού του ρυθμισμένου στην εντέλεια έργου συγκεφαλαιώνει τα μέρη: Η εμφάνιση ενός άντρα που ξαναγεννιέται αναπάντεχα, με μορφή σαν αρχαίου αγάλματος. Εμείς το ονειρευτήκαμε, ο Παπαϊωάννου το έκανε πραγματικότητα”.
“Ο Μεγάλος Δαμαστής του ατίθασου Δημήτρη Παπαϊωάννου ενδέχεται να είναι η αποκάλυψη που δεν περίμενε πια η Αβινιόν: απίστευτα συγκροτημένος, μυστηριακός και συγκινητικός, κι ας είναι μια σειρά ονειρικές ή εφιαλτικές εικόνες που ρέουν η μία την άλλη, με τη λογική ‘μαγικής εικόνας’. Αυτό που βλέπουμε επί σκηνής προεξάρχει καταφανώς κι ας μην μπορεί το νόημά του να ρηματοποιηθεί ή να καθοριστεί”.
“Κοντά δυο ώρες θεάτρου χωρίς λόγια, ο Μεγάλος Δαμαστής του Έλληνα Δημήτρη Παπαϊωάννου ξεσηκώνει το κοινό στο La FabricA, ολοκληρώνοντας το ονειρικό και μαγικό ταξίδι που φαίνεται να αναπτύσσεται στο χώρο της επιστημονικής αναζήτησης όπου επίκεντρο της έρευνας είναι η προέλευση του ανθρώπου. Μια παράσταση που συνιστούμε σε όλους, από 7 ως 77 ετών, καθώς και σ’ εκείνους ανάμεσα στις δυο ηλικίες που δεν θέλουν να δείχνουν τα χρόνια τους, που είναι αμέτρητοι. Ή όταν η δεξιοτεχνία παίρνει το προβάδισμα έναντι του θεματικού υλικού, ή βάζει μάσκα να κρύψει το πρόσωπό της”.
Yannick Butel, L’insensé Scènes Contemporaines, 24 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΜε τρόπο μαγικό.
“Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι μια σπουδή του σώματος στη φύση”.
Stéphane Capron, Sceneweb.fr, 24 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφραση
Αληθινά εξαιρετικό έργο.
“Ο Παπαϊωάννου αναμφισβήτητα διαθέτει πρωτότυπη σύνταξη και λεξιλόγιο. Του χρησιμεύουν για να σκαρώνει επί σκηνής σουρεαλιστικά τελετουργικά όπου εκτυλίσσονται μυσταγωγίες που ο καθένας μπορεί ασχοληθεί να τις αποκρυπτογραφήσει, αν του κάνει κέφι.
Τα ωραία δείγματα του ανθρώπινου είδους - άντρες και γυναίκες - που κινούνται εμπρός στα μάτια μας και μερικές φορές προβαίνουν σε ενέργειες που αψηφούν την βαρύτητα και την ισορροπία είναι χορευτές και ο Παπαϊωάννου είναι χορογράφος. Ωστόσο, είναι δύσκολο να κατατάξουμε τον Μεγάλο Δαμαστή στο είδος του χορού. Πρόκειται για κάτι άλλο, που, για κάποιες στιγμές τουλάχιστον, όμοιο του δεν έχουμε ξαναδεί”.
Selim Lander, Mondes Francophones, 23 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κειμενο, μετάφραση
Ο Θεσπέσιος Δαμαστής.
“Η μεγάλη τέχνη του Δημήτρη Παπαϊωάννου είναι το ότι γοητεύει το βλέμα με την καθαρή μαγεία του, φτιαγμένη από εικόνες στυλιζαρισμένες στο έπακρο, των οποίων η επέλευση είναι πάντοτε προπαρασκευασμένη με μεγάλη φροντίδα. Διαδεχόμενη η μία την άλλη με μεγάλη ρευστότητα, οι αλληλουχίες αναδεικνύουν επακριβή υλοποίηση κινήσεων και χειρονομιών, χωρίς ωστόσο να συγκαλύπτουν την ευθραυστότητά τους.
ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μονίμως καταγίνεται σε ένα εγχείρημα ευφημισμού. Η τραγωδία είναι οπωσδήποτε παρούσα, αλλά τοποθετείται προσεκτικά σε κάποια απόσταση. Ανεπαίσθητα, τα ‘νούμερα’ οδεύουν προς μια κατάληξη μπουρλέσκ εξίσου όσο και ποιητική. Η βία πάντα μετριάζεται από έναν υφέρποντα αισθησιασμό, όπως εκεί που μια νέα γυναίκα χαϊδεύει απαλά με την πνοή της το ευάλωτο σώμα ενός νέου. Σφραγισμένη με αυτήν την ευθραυστότητα, η τελευταία εικόνα στο σύνολό της, ιδιαίτερα υπέροχη για να αποκαλυφθεί εδώ, μας αδράχνει απότομα.
Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι μια καταπληκτική παράσταση. Επαναφέρει σε ύψιστο βαθμό έντασης τον βαθύ μυστικισμό του παγανισμού. Ο χορογράφος Δημήτρης Παπαϊωάννου μας καλεί να υποδεχτούμε τη ζωή και το κάλλος, δαμάζοντας το θάνατο”.
Pierre Fort, Les Trois Coups, 25 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΣυνδυάζει αριστοτεχνικά τη φρεσκάδα των εικόνων με την εκλέπτυνση.
“Όλα τα συστατικά μιας τραγωδίας βρίσκονται εκεί: ο θάνατος, οι βίαιες παρορμήσεις, η ελληνικότητα... Αλλά εδώ η τραγωδία κινείται και λειτουργεί με τη γοητεία του βλέμματος. Όπως στο μιούζικ-χωλ, παίρνει το «χαρακτήρα της καθαρής οπτικότητας» (Roland Barthes). Η θεαματικότητα στην πράξη διασφαλίζεται με μια σειρά ‘νούμερα’, από μαγικά, ψευδαισθήσεις, ακροβατικά. Ο Παπαϊωάννου «δαμάζει» τις εικόνες του, ξέρει να προσδίδει λάμψη εστιάζοντας την προσοχή στην πραγμάτωση της χειρονομίας, απομονώνοντας και αποσυναρμολογώντας μέρη του σώματος, μεγεθύνοντας τη λεπτομέρεια επί σκηνής, στα σύνεργα και τα σκεύη, ή με τα μικρόφωνα που χρησιμεύουν να ενισχύουν τους θορύβους. Αλλά αυτά τα ‘γνωρίσματα της υπερπαραγωγής’ προβάλλονται πάντα στη συγκινητική ευθραυστότητα της εκτέλεσης τους”.
Pierre Fort, iοgazette.fr, 25 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΕικαστικό έπος όλο πλαστικότητα. “Ο Μεγάλος Δαμαστής, γραφικό έπος στυλιζαρισμένο στο έπακρο, νωπογραφία κόμικς που παίρνει μορφή χάρη σε οφθαλμαπάτες και εφφέ σαν του τσίρκου, καθελκύζει το θεατή σε ένα ταξίδι στην καρδιά του ανθρώπινου είναι: πρόκειται για ενός είδους ωδή στο μεγαλείο του ανθρώπου πέρα από την – καταστροφική ή τυφλή – μικροπρέπειά του. Ο μυστικισμός, που συνορεύει εδώ με τους μύθους που αναπαρίστανται, οδηγεί κάθε φάση αυτής της άνισης εξέλιξης του ανθρώπου που στήνει στη σκηνή ο έλληνας καλλιτέχνης σε μια σιωπηλή παράσταση με καταπληκτική σκηνογραφία.
Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι αλληγορικό και θαυμαστό ταξίδι γονιμοποίησης και κάλλους, υπέρβασης και ειρωνικού ερέβους: μια στιγμή οιονεί μαγική, σαγηνευτική, αποτελεσματική ενώ μας έχει δέσμιους και του παραμικρότερου εφφέ. Ο άνθρωπος δαμάζει τη δική του φύση, αλλά καταλήγει εμπόδιο στον εαυτό του, βυθίζεται στον πυρήνα του κενού του, αφήνοντας το χρόνο να του ξεφύγει πριν να γίνει κύριος της ισορροπίας και της αρμονίας που κρίνει αναγκαίες”.
Rick Panegy, Rick et Pick, 19 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΜια ώρα και σαράντα λεπτά για την απόλαυση των ματιών αλλά και του νου μας.“Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου παρουσίασε έργο του στο Φεστιβάλ της Αβινιόν για πρώτη φορά, και αυτό είναι ένα μεγάλο θέαμα, αστείο, συγκινητικό, δεξιοτεχνικό, που έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από το κοινό. Πρέπει να σπεύσετε να το δείτε αν έμειναν κάποια θέσεις ελεύθερες. Διαφορετικά, μπορείτε να το βρείτε στο Théâtre de la Ville/La Villette στο Παρίσι τον ερχόμενο Μάρτιο”.
Mireille Davidovici, Theatre du blog, 19 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΘέατρο της χάρης και της ποίησης.
Muriel Maalouf, RFI, 25 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΈνα αδρό πετράδι, ένα σπάνιο και μοναδικό διαμάντι, φτιαγμένο για τη σκηνή, το οποίο αστράφτει από ομορφιά.
“Του αρέσει να παίζει με το συλλογικό φαντασιακό – οι μυθολογικές αναφορές είναι εκεί: ας αναφερθούμε ιδιαίτερα στη μορφή της Δήμητρας και στις εποχές, στο Νάρκισσο, ή ακόμη και στο Σίσυφο – αλλά προχωρεί να τις καθιστά πιο εκλεπτυσμένες, δίνοντάς τους μια πιο ‘ψαγμένη’ χροιά που καταργεί την κοινοτυπία. Συνθέτει έτσι ένα ονειρικό τραγούδι χιλιάδων αποχρώσεων, μια πολυφωνία των συναισθημάτων και της συγκίνησης. Αυτό που επεξεργάζεται εν μέσω αυτής της ποίησης που κοχλάζει, είναι πελώριο. Οι εικόνες μιλούν από μόνες τους και για καθένα θεατή αναδύουν μια πολύ ιδιότυπη αίσθηση, καθώς η απλωσιά του σκηνικού με τα πανέλα μετατρέπεται σε μια διανοητική προβολή βυθισμένη στο υποσυνείδητο και στην ιδιωτική σφαίρα του καθένα θεατή”.
Jean Hostache, Un Fauteuil Pour l'Orchestre, 23 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΚλινική ποιητική παγετώδους κάλλους.
“Ματαιότητα και θάνατος μεγεθύνονται με άκρα σχολαστικότητα στο Μεγάλο Δαμαστή που συνιστά ποιητική κλινική, παγετώδους κάλλους που εισβάλει στη σκηνή του θεάτρου αλλά και στην ψυχή των ερμηνευτών”.
Hervé Ponsle, Les inRocKs, 24 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΣπάνια το σώμα, γυμνωμένο, υπό επίθεση, ή υποκείμενο σε κακομεταχείριση, ή διαμελιζόμενο, έχει έρθει τόσο πολύ στο προσκήνιο.“Μετασχηματισμοί, ανασκαφές, απόκρυψη, κατακερματισμός, η δημιουργία του Έλληνα Δημήτρη Παπαϊωάννου, που προσκλήθηκε στο Φεστιβάλ της Αβινιόν για πρώτη φορά, δεν παύει να εξερευνά το σώμα μέσα σε μια γεωγραφία του χρόνου και των συναισθημάτων. Περνάμε από την ελληνική μυθολογία στη μεγάλη σφαγή του 1914-1918.
Οι δέκα ερμηνευτές του, επτά άνδρες και τρεις γυναίκες, διαθέτουν τεράστια δυναμική, δεξιοτεχνία και έμπνευση, σε αυτή την μαυρόασπρη σκηνογραφία για τεμαχισμένα σώματα. Μια μεγάλη στιγμή ολοκληρωμένης τέχνης, αινιγματικής και σθεναρής”.
Hélène Kuttner, Artistik Rezo, 21 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφραση
Αστείρευτος δημιουργός εικόνων, τεράστιος καλλιτέχνης.
“Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, γοητεύει με τον Μεγάλο Δαμαστή του. Παίρνει ακόμη και μια νέα κατεύθυνση και συνεχίζει το μαγικό του έργο με αυτές τις ριπές από χρυσά βέλη σταριού – μισο-αρχαίος μισο-σύγχρονος – πάντοτε στην αναζήτηση του κάλλους.
Θέαμα που δεν μας αφήνει αδιάφορους τη στιγμή που το κρανίο κατρακυλάει απ’ το σκελετό εκείνου του παιδιού που πέθανε από τον εκφοβισμό – ο Άμλετ και όλο το Θέατρο μας έρχεται ξανά στο νου – σαν να λέμε, τα Πάθη, ακόμα και σήμερα, είναι η καθημερινότητά μας και η αδιαφορία μας πάνω απ' όλα αποκαλύπτει έναν σκληρό κόσμο, με ελαττωμένη αλληλεγγύη. Η ανάγκη μας για παραμυθία είναι εντελώς αδύνατον να χορταστεί”.
Emmanuel Serafini, Inferno magazine.com, 20 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφραση
Μια αριστουργηματική τοιχογραφία της ανθρώπινης ύπαρξης.
“Όταν το σκοτάδι πέφτει σε αυτήν την ανθρωπότητα που για μιάμιση ώρα επιχείρησε να δαμάσει το χρόνο, το οικείο, το θάνατο, το κοινό έχει μείνει άφωνο στη συνέχεια δε σηκώνεται όρθιο για να επευφημήσει. Ασφαλώς η πιο ωραία παράσταση του φετινού φεστιβάλ!”
Chloé Salmona, Radio Classique, 25 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΕύθραυστη ομορφιά.
“Στο δρόμο της επιστροφής απ’ τον Μεγάλο Δαμαστή του Δημήτρη Παπαϊωάννου, είπα ότι δεν θα έπρεπε να γράψω. Επειδή οι λέξεις δεν μπορούν να αποδώσουν την εύθραυστη ομορφιά αυτού του ονειρικού κόσμου που μας προσέφερε και μοιράστηκε μαζί μας για σχεδόν δύο ώρες. Επειδή η προσπάθεια να οριοθετήσουμε με τις λέξεις μια αισθητική συγκίνηση είναι εκ των προτέρων χαμένη υπόθεση.
Ας μην αναγκαστώ να γράψω για να μη συνταυτίσω κάθε εικόνα και κάθε στιγμή με συγκεκριμένες αναφορές: ας τις αφήσω να παραμείνουν αδάμαστες και να περιδιαβαίνουν τη φαντασία του θεατή. Αναζητώντας τρόπους να μην γράψω, κάποιες εικόνες επανέρχονται ανάκατες και υφαίνουν αντηχήσεις, στρεβλωμένες αντανακλάσεις αντί για λογικοφανείς συνδέσεις – είναι ένας τρόπος να επιδοθεί κανείς ξανά σ’ αυτές τις ανασκαφές που προσδίδουν στην παράσταση τη δομή της στη μνήμη μας ως θεατών”.
Chloé Larmet, L’insensé Scènes Contemporaines, 21 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΣαν τραγωδία τροφοδοτούμενη από το κάλλος. Θρίαμβος.
“Μας αιχμαλωτίζει, αφήνοντάς μας γραπωμένους από τις εικόνες, που περνούν μέσα από το ωραίο και τη φόρμα, για να αναφερθούν στην ασχήμια. Αυτή είναι μια σπάνια δύναμη. Ο σκηνοθέτης ανατρέπει τα κλασικά νούμερα του τσίρκου, όπως τη σωματική συστροφή και τη σύσπαση, για να επιβάλει στοιχεία εικαστικής παραφροσύνης. Είναι μάγος, που μετουσιώνει τα μικροπράγματα (π.χ. τον μεταλλικό ψευδοβραχίονα) απαλείφοντας τις λέξεις ώστε να μιλήσουν οι εικόνες.
Έξοχο”.
Amelie Blaustein Niddam, Toute la culture, 20 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΗ Αρχαιολογία της Σάρκας.“...το ελληνιστικό γυμνό, καταγόμενο από την αρχαϊκή περίοδο, άφησε ες αεί το σημάδι του στην κομψότητα της παρουσίασης της ανθρώπινης μορφής απαράλλακτης, έτσι όπως είναι, και ότι όλες οι μετέπειτα επινοήσεις βαδίζουν απλώς στα ίδια συνταρακτικά βήματα. Αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορεί κανείς να μείνει απαθής μπροστά σε μια τέτοια εικόνα, και αυτή είναι ακριβώς που αξιοποιεί ο Παπαϊωάννου, με μεγάλη εκλέπτυνση, και υποβοηθούμενος από τα καλοεστιασμένα και αυστηρά σύμβολα της κατά σάρκα ύπαρξης, η οποία συν τω χρόνω καθίσταται διαφανής. Στο σημείο αυτό είναι που πηγαίνει ο Έλληνας σκηνοθέτης για να ανασκάψει. Πρόκειται για εγχείρημα που εμπλέκει την σύνδεση των σπαραγμάτων μιας καταστροφής εξίσου κοσμοϊστορικής στη φύση της όσο συμβαίνει να είναι και καθημερινή, μιας έκφανσης της αρχαιολογίας των βασάνων που υποφέρει ο άνθρωπος, προσπάθειας να τακτοποιηθεί (ή να εξηγηθεί) το χάος που επικρατεί”.
Roger Salas 13 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφραση
Καθηλωτική ομορφιά.
“Αναμφίβολα συνιστά έξοχη απόδειξη του τεράστιου εικαστικού ταλέντου ενός από τους καλύτερους δημιουργούς της Μεσογειακής πρωτοπορίας, ενός καλλιτέχνη με τον οποίο η Μαδρίτη κρατά ανοιχτή ημερομηνία για το επόμενό τους ραντεβού”.
José Luis Romo, elmundo, 12 Ιούλιος 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΤαξίδι στα πιο απόκρυφα έγκατα της ύπαρξης.“Η ενθουσιώδης υποδοχή που του επιφύλαξε το κοινό δεν αφήνει περιθώριο αμφιβολίας για τη μαγεία της εργώδους παραγωγής, που ξεδιπλώνει σαν ταξίδι ανακάλυψης εκείνου που αποτελεί ό,τι πιο μύχιο στην ανθρώπινη ύπαρξη, καθώς, κατά τρόπο αρχαιολογικό και ανατομικό, εξερευνά το απόκρυφο και ιερό νόημα της ζωής”.
César López Rosell, elPeriodico, 4 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΗ ομορφιά της αλήθειας.
“...το υπέροχο θέαμα: θέαμα που ζωντανεύει και πάλλεται. Βήματα και παλμοί που υποσκάπτουν τους κανόνες. Ατίθασο μέσα στην αναπάντεχη κανονικότητά του, την εκπληκτική γνώση της κίνησης, την παρουσία στη σκηνή του φωτός, του χρόνου, της ύλης, του υλικού για να τεθούν ποιητικά ερωτήματα: Τι γνωρίζουμε για μας; Τι γνωρίζουμε; Συνεχίζουμε την πορεία μας μη γνωρίζοντας τίποτα, το τίποτα με το οποίο πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι, ο καθένας από εμάς, για να επιστρέψουμε στο τίποτα. Να εγκαταλείψουμε τη νεκρά φύση μας. Όπου η κοινωνία μας συνεισφέρει πλέον, ως συνιστώσα της αισθητικής της, συστατικό τέχνης, έναν σκουπιδόσακκο, γεμισμένο με μεταλλικά απόβλητα”.
Antonio Hernández Nieto, SulPontiello.com , 15 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΕξαίσια τροφή για τις αισθήσεις.
“Ο Έλληνας δημιουργός, με μια θεατρικότητα όπου επικρατεί η μαθητεία του στα εικαστικά, διαπρέπει στο να πραγματεύεται την αισθητική ως αδιαφιλονίκητα απόλυτη”.
Juan Carlos Olivares Padilla, El Pais, 15 Ιουλίου 2017
Πρωτότυπο κείμενο,
μετάφραση
Το υπερρεαλιστικό αριστούργημα του Αθηναίου Δημήτρη Παπαϊωάννου.
“Συνείδηση και ελπίδα χαρακτηρίζουν μια παράσταση που δεν τελειώνει με το κατέβασμα της αυλαίας, αλλά ρίχνει έναν σπόρο στο κεφάλι του θεατή, έναν σπόρο που στη συνέχεια βλασταίνει και μεγαλώνει στη συνείδηση, βγάζει ρίζες και μένει εκεί για πάντα, ανοίγοντας νέους δρόμους για την ερμηνεία μιας ανθρωπιάς που δεν έχει ακόμα χαθεί. Βοή, επευφημίες ενός όρθιου κοινού, ατελείωτα χειροκροτήματα: ο θρίαμβος του Παπαϊωάννου κατακτά τη Νάπολη, Ν[ε]άπολη, πόλη που οφείλει την ύπαρξή της σε Έλληνες”.
Manuela Barbato, Artribune HYPERLINK 10 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφραση
Μια μεγάλη και πρωτότυπη γιορτή του εφήμερου.
“Ο πιο πρωτότυπος χορογράφος της εποχής μας, που είναι τόσο πλούσια σε διατομεακές προσεγγίσεις – όπου ο χορός μπορεί να μεταμορφώνεται σε θεατρική δραματουργία ή σε βιντεοσκοπημένη αφήγηση ή σ’ ένα κατόρθωμα των εικαστικών τεχνών, και όπου οι εικαστικές τέχνες γίνονται performance και σωματική έκφραση – είναι πιθανότατα ο Έλληνας Δημήτρης Παπαϊωάννου”.
Leonetta Bentivoglio, La Repubblica, 2 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΈνα υποβλητικό οπτικό ποίημα.
“Αν ο Έλληνας χορογράφος είναι γνωστός ως τεχνίτης της ανατομίας, σε αυτή τη δουλειά η ικανότητά του επεκτείνεται στον χώρο, Στη σκηνή έχει στηθεί μια φολιδωτή κατασκευή, που μοιάζει να κυματίζει· αυτή η κατασκευή, σε συνδυασμό με τους φωτισμούς, πλάθεται και αναπλάθεται δημιουργώντας νέες διαστάσεις, διαδρομές, οργανικότητες, αλλά κυρίως προκειμένου να μεταμορφωθεί κι αυτή σε μια μεταφορά. Μια ποιητική αναφορά στη Γη: μητέρα των ανθρώπων, (οι χορευτές γίνονται μαίες, τραβώντας κορμιά από το έδαφος), τελικός προορισμός των λειψάνων και των καταλοίπων, λίκνο της γονιμότητας”.
Giada Ruoppo, campadidanza, 27 Ιουνίου 2017
πρωτότυπο κείμενο,
μετάφρασηΣε αναζήτηση του χαμένου ανθρώπου.
“Αυτή η επαναλαμβανόμενη αλληλουχία κινήσεων, που είναι μια απόρριψη του θανάτου, σημαδεύει την αρχή του συναρπαστικού και υπνωτιστικού ταξιδιού εξερεύνησης στην καρδιά μιας ανθρωπότητας στις απαρχές του κόσμου, όπου η ιδιοφυία του Παπαϊωάννου προβάλλει στο παρόν και στο μέλλον σε μια συνέχεια που δεν ακολουθεί κάποιαν αφήγηση αλλά κάνει αναφορές σε εποχές και κόσμους φανταστικούς”.
Giuseppe Distefano, cittanuova,1 Ιουλίου 2017
πρωτοτυπο κείμενο,
μετάφραση
Προσδίδει σχήμα στα όνειρα.
“Στα χέρια του Έλληνα δημιουργού το ανεξιχνίαστο και το αναπόφευκτο γίνονται ελαφριά και εύπλαστα. Η έννοια του ταμπού, όπως στα παιδιά, δεν υπάρχει· ο θάνατος δεν είναι ταμπού, το κορμί δεν είναι ταμπού.
Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι το σύμπαν όπως το βλέπει ένα παιδί. Ή υπό το κράτος της ανάγκης του ένας παλαβός. Ή, ίσως, απλούστατα, ένας αληθινός καλλιτέχνης”.
Chiara Reale, racnamagazine, 29 Ιουνίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΤο θέατρο της μεταμόρφωσης.
“Ένα σωματικό θέατρο, με αξιοσημείωτο ειδικό βάρος και χωρίς λόγια. Ο Μεγάλος Δαμαστής, όπως ο δαμαστής λιονταριών στο τσίρκο, είναι ένας τρόπος να δηλώσεις την εξουσία, παραμένοντας εκτός του ελέγχου της, επειδή ίσως ο Χρόνος είναι ο πραγματικός και πιο μεγάλος δαμαστής, σε ένα τσίρκο, όπως εκείνο που οραματίστηκε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, που μένει πάντα στο κατώφλι ενός εφιάλτη, στον οποίο καθένας αναζητά τη χάρη. Ένα περιβάλλον στο οποίο αναζητείται το νόημα της ζωής.
Αν είναι αλήθεια ότι το εγώ σύμφωνα με τον Φρόιντ είναι ουσιαστικά απόλυτο σε σχέση με το σώμα, στην εμπειρία του χοροθέατρου του Παπαϊωάννου η έννοια του ψυχοσωματικού εμφανίζεται γυμνή και γεμάτη παραλλαγές εκτυφλωτικές, αν και στα όρια των σκιών”.
Riccardo Limongi, Teatro.it, 26 Ιουνίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφραση2017: Οδύσσεια Επάνω και Κάτω από τη Γη.
“Δεν διαψεύδει ποτέ την κουλτούρα του, τις ρίζες του, το ότι είναι ένας εξαίρετος εικαστικός, τραγικός και Έλληνας. Μετά τις προσπάθειες του Σίσυφου (στο Still Life, το 2014) και το ντουέτο-αριστούργημα Πρώτη Ύλη, (πάνω στο ιερό και το βέβηλο, το 2012) η προσέγγιση του μύθου της Περσεφόνης στον Μεγάλο Δαμαστή, την τελευταία του, υπέροχη δημιουργία έπεισε το Δημήτρη Παπαϊωάννου να δώσει στην σκηνογραφία το ρόλο του πραγματικού πρωταγωνιστή”.
Marinella Guatterini, ilsole24ore, 5 July 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΜια υπέροχη γνωριμία με έναν ονειροπόλο Έλληνα.
“Εξαιτίας του παρελθόντος του ο Παπαϊωάννου προσφέρει έναν μοναδικό κόσμο, όπου κυριαρχεί η ποίηση με όλη της την απόκοσμη ομορφιά”.
Erica Smits, Theaterkrant,18 Ιουλίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφρασηΤο ελληνικό θέαμα Ο Μεγάλος Δαμαστής ήταν απόλαυση.
“Από το λίκνο της δημοκρατίας, την Ελλάδα, ήρθε το περασμένο Σαββατοκύριακο κάτι πολύ διαφορετικό. Η παράσταση Ο Μεγάλος Δαμαστής δεν πραγματευόταν τίποτα. Και ήταν τόσο ωραία.
Στην πραγματικότητα, αυτή η επιλογή, το να μην αναφέρεσαι σαφώς σε τίποτα, είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης της ζωής – αν ζεις στην Ελλάδα του σήμερα. Η χώρα αυτή έχει φορτώσει την υπόλοιπη Ευρώπη με ένα δυσθεώρητο χρέος. Η ειρωνεία είναι ότι εμείς, οι θεατές στο Άμστερνταμ, μπορούμε στην ουσία να καθορίσουμε πώς πρέπει να ζήσουν τη ζωή τους οι Έλληνες για τα επόμενα πενήντα χρόνια. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο και απρόβλεπτο χρονικό διάστημα για όλους τους εμπλεκομένους και για μια απάνθρωπη τιμωρία για την εξυγίανση του χρέους. Άρα Ο Μεγάλος Δαμαστής είναι η τέλεια απάντηση από τη χώρα που έχει φορτωθεί με τη φήμη ότι κάποτε επινόησε τις αξίες του πολιτεύματός μας και εφηύρε το θέατρό μας”.
Wijbrand Schaap, Cultuurpers, 19 Ιουνίου 2017
πρωτότυπο κείμενο, μετάφραση
Υπήρχαν στιγμές που αντίκριζες την ψυχή να εξέρχεται από το στήθος των ερμηνευτών και να αποκτάει σχήμα.“Καθόλη την διάρκεια της παράστασης αυτό ήταν το επίδικο: η πάταξη του φυσικού νόμου. Εκατό λεπτά μάχης ενάντια στη βαναυσότητα της πλανητικής βαρύτητας όπου στη μάχη αυτή η ανθρώπινη σιλουέτα κατάφερνε να μεταμορφωθεί σε φυσαλίδα, κι ύστερα σε υλικό ενός βικτωριανού καμβά, κι έπειτα σε ένα ανείπωτο όραμα του Giotto. Έβλεπες τον άκαμπτο όγκο του κορμιού να αλλάζει υπόσταση και να φυλλορροεί στην ατμόσφαιρα. Υπήρχαν στιγμές που αντίκριζες την ψυχή να εξέρχεται από το στήθος των ερμηνευτών και να αποκτάει σχήμα. Και μάλιστα με ακρίβεια σχεδιασμού, με απόλυτα γεωμετρικούς όρους, με νούμερα και αποδείξεις, έτσι όπως ακριβώς περιγράφει την ψυχή ο Τίμαιος στον φιλοσοφικό διάλογο με τον Σωκράτη. Γενικά, να σε ρωτήσω: έχεις πιάσει ποτέ ανθρώπινη ψυχή;”
Σαμσών Ρακάς, ΑΣΣΟΔΥΟ, 6 Ιουνίου 2017
ολόκληρο το άρθρο
εδώΜεταδίδοντας έντονα συναισθήματα ψυχικού ρίγους“Αυτή η «ενσωματωμένη» δράση εμπεριέχει ερωτικό στοιχείο, που διαχέεται άπλετα στο εμβαδόν της σκηνής, αναδύοντας άρωμα συνεχούς αισθησιακής διαδραστικότητας, πρωτογενούς και αναγκαίου συστατικού της ανθρώπινης ύπαρξης και φυσικά της ζωής, δονώντας το θεατή και μεταδίδοντας έντονα συναισθήματα ψυχικού ρίγους. Αυτές οι μεταμορφώσεις -αγαπημένο στοιχείο του Δημ. Παπαϊωάννου- χρωματίζουν την όλη διαδικασία εικαστικά με ένδυμα ποίησης
Έτσι παράγεται ένα σύνολο ισχυρών οπτικών εικόνων, αναφορών από την ιστορία της Τέχνης με σκωπτικό χαρακτήρα, εκφραστικών και παραστασιακών πρακτικών, αλλά και ερωτημάτων γύρω από την καταγωγή μας. Πρόθεση του δημιουργού είναι να αναδείξει την ιερότητα, που ενυπάρχει σε κάθε τι πεζό και άχαρο. Η δυναμική επομένως, που απορρέει κατά τη διάρκεια αυτής της αντίληψης /δράσης, είναι από μόνη της πράξη επαναστατική”
Ζωή Τόλη, Enetpress, 31 Μαΐου 2017
ολόκληρο το άρθρο
εδωΜια κιβωτός με σπαράγματα και αναμνήσεις του ανθρώπινου πολιτισμού
“Πριν από μερικά χρόνια η Nasa έστελνε έξω από το ηλιακό μας σύστημα μια κάψουλα αρχείων με ίχνη της ανθρώπινης φύσης και κληρονομιάς για να ταξιδέψει στο χρόνο και στο μέλλον ως μια ταπεινή δήλωση ύπαρξης. Παρακολουθώντας τη νέα παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου αποκομίζει κανείς την αίσθηση πως η κάψουλα αυτή συνάντησε τη σκηνική της φόρμα. Μια κιβωτός με σπαράγματα και αναμνήσεις του ανθρώπινου πολιτισμού που αντιφέγγουν μπροστά στα μάτια μας άτακτα, σαν μια σειρά από κινούμενα, ασπρόμαυρα ενσταντανέ• σαν ξεχασμένες σκηνές από φιλμ των απαρχών της κινηματογραφικής τέχνης.
Η στιγμή ωριμότητας στην οποία έχει περιέλθει τόσο ως καλλιτέχνης όσο και ως άνθρωπος, φαίνεται πως οδηγεί τον Δημήτρη Παπαϊάννου να αναλογιστεί το χρόνο ως την καθοριστικότερη και επιβλητικότερη δύναμη πάνω στη φύση και στη ζωή• το χρόνο ως θεριστή, δημιουργό της φθοράς και αυτουργό του θανάτου”
Στέλλα Χαραμή, tospirtonet, 30 Μαΐου 2017
ολόκληρο το άρθρο
εδώΤο Τραύμα και το Θαύμα
“Ο Παπαϊωάννου κινείται με άνεση, μαεστρία όσο και θαυμαστή αίσθηση οικονομίας, περιδιαβαίνοντας την ιστορία της τέχνης από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας και αποθησαυρίζοντας ανάλογα με τις ανάγκες του έργου. Η αφήγηση ανελίσσεται αβίαστα με διαρκείς επιστροφές–υπενθυμίσεις του τέλους, βλέπε τις νεκρές φύσεις της φλαμανδικής ζωγραφικής του 17ου αιώνα. Μια νεκροκεφαλή θα συνοδεύει και την νεκρή φύση του επιλόγου. Μοναδική μας βεβαιότητα είναι ο θάνατος, το έργο ωστόσο κινείται μακριά από σοβαροφανή και μακάβρια διάθεση. Χάρη στην επίκληση του στοιχείου του παραλόγου, όπου τίποτε δεν διέπεται από κανονικότητα και όλα μπορούν να συμβούν, ελευθερώνονται οι συνειρμοί. Ο άνθρωπος άλλωστε είναι το μόνο ζώο που δεν αρκείται να είναι αυτό που είναι. Από την εξιδανίκευση ως την αποδόμηση και το gender study, με τα επινοητικά συνθετόμορφα γλυπτικά συμπλέγματα όπου τα όρια των φύλων τίθενται εν αμφιβόλω ή το σύμπλεγμα των δυο ανδρών –σήμα κατατεθέν του πιο επιτυχούς περάσματος από το κόμικ στη σκηνή είναι το «Τραγούδι '99»– όπου το ερωτικό αντικείμενο συμπίπτει με το ίδιο το εγώ του ατόμου, ο Παπαϊωάννου ξεδιπλώνει τα πολλά του χαρίσματα: ιδιοφυής, διεισδυτικός, τολμηρός – ναι, θέλει τόλμη αυτό το παιχνίδι σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο! Να κινείς και να εμπνέεις μια εξαιρετική ομάδα συνεργατών και περφόρμερ”
Κλημεντινη Βουνελάκη, bookpress, 1 Ιουνίου 2017
ολόκληρο το άρθρο
εδώΜεταφυσικός, συνεπής, εμμονικός
“Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, ως γνήσιος εμπνευσμένος δημιουργός είναι, χρόνια τώρα, ο κατασκευαστής και διαχειριστής ενός αυτόνομου καλλιτεχνικού σύμπαντος. Ο κόσμος του, μεταφυσικός, συνεπής, εμμονικός, απόλυτα αναγνωρίσιμος (γιατί επιλέγει να είναι), αν και αναμφισβήτητα προσωπικός, παραμένει φιλόξενος κι ορθάνοιχτος στους (καλόπιστους και μη) επισκέπτες. Λες κι ο ίδιος έχει αποδεχτεί την έκθεση ως αναπόσπαστο κομμάτι του παιχνιδιού της δημιουργίας (μπορεί και βασικό ζητούμενο).
Jirashimosu, 1 Ιουνίου 2017
ολόκληρο το άρθρο
εδωΣτη στοά της αλήθειας
“Οι αλλόκοτες εικόνες, τα υβριδικά όντα, οι φαινομενικές δυσαρμονίες που επιστρέφουν σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, μοιάζουν με τις παράδοξα συζευγμένες εκφράσεις που συχνά συναντούμε στον ποιητικό λόγο. Η ποίηση, βέβαια, εδώ είναι σχεδόν αποκλειστικά σωματική. Μέσω των σωμάτων ο καλλιτέχνης μάς οδηγεί σε μια βαθιά προσωπική, και όμως με τον τρόπο της ολιστική, αφήγηση της ανθρώπινης ύπαρξης, από τη γέννηση ώς τον θάνατο και (πιθανόν) ακόμη παραπέρα”
Αιμίλιος Χαρμπής, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 30 Μαΐου 2017
ολόκληρο το άρθρο
εδώΣχεδόν υπερβατική δύναμη
Λίγοι καλλιτέχνες έχουν καταφέρει να μεταφέρουν την ατμόσφαιρα μιας φαντασίωσης, ενός ονείρου, μιας φιλοσοφικής σκέψης στη σκηνή με μια σχεδόν υπερβατική δύναμη και τόση διαισθητική λεπτομέρεια όσο ο Δημήτρης Παπαϊωάννου.
Μαρία Κρύου, Αθηνόραμα, 27 Μαΐου 2017
ολόκληρο το άρθρο
εδώ
